[majkelek]

Temat wielokrotnie poruszany na Forum (mam nadzieję, że moje trzy grosze nie zostaną uznane za zupełnie niepotrzebne), ale nadal budzący wiele pytań i wątpliwości. Jeśli w istocie post jest niepotrzebny, proszę go usunąć bez żalu. Jeśli jest dla niego lepsze miejsce (jakoś nie mogłem znaleźć), proszę o przesunięcie.
Poniżej chciałem napisać kilka słów na temat monitorowania i leczenia bólu nowotworowego. Jak to z każdym skrótem bywa - jest nieco obiektywny za co przepraszam. Plus jest taki, że mam prawa autorskie do tego (cytaty uwzględnione). Tekst powstał w obcym języku (no bo Forum ma swoich kibiców również za oceanem), a tłumaczenie jest moje - jest więc niezgrabne za co również przepraszam. Tekst przygotowany został z olbrzymią pomocą jednej bardzo miłej i oddanej osoby, której bardzo dziękuję=thank_you bo sam bym sobie na pewno nie poradził.

Wybrane powody, dla których warto zwrócić uwagę na ból nowotworowy:
-- Ból można skutecznie leczyć
-- -- wg niektórych statystyk (Rozzi et al., J Palliat Care Med 2014, 4:2), jeden na trzech pacjentów doświadcza bólu nowotworowego; wielu pacjentów onkologicznych odczuwa ból mimo leczenia przeciwbólowego (czego można uniknąć)
-- Niekontrolowany ból może zmniejszać skuteczność terapii przeciwnowotworowej a nawet skracać czas przeżycia:
-- -- "Anti-tumour therapies often result in pain and chemotherapy induced peripheral neuropathy, and both of these frequently limit the delivery of the most aggressive and effective therapeutic regimens."
(Terapie przeciwnowotworowe często skutkują pojawieniem się bólu i indukowanej chemioterapią neuropatii obwodowej. Oba czynniki często ograniczają możliwość stosowania agresywnych i zarazem efektywnych schematów terapeutycznych)
-- -- "Receiving a full chemotherapeutic regimen is one of the most important factors in determining the survival of patients with cancer."
(Otrzymywanie właściwych dawek cytostatyków w odpowiednim rytmie w czasie leczenia chemioterapią jest jednym z najważniejszych czynników warunkujących skuteczność leczenia pacjentów)
źódło: Mantyh Nature Reviews Neuroscience 2006
-- -- "As compared with patients receiving standard care, patients receiving early palliative care had less aggressive care at the end of life but longer survival."
(W porównaniu do pacjentów otrzymujących leczenie standardowe, pacjenci otrzymujący leczenie paliatywne z odpowiednim wyprzedzeniem, w fazie terminalnym choroby leczeni są mniej agresywnie, choć ich czas przeżycia jest dłuższy)
N Engl J Med. 2010 Aug 19;363(8):733-42
-- -- "(...) survival is linked to pain control"
(Odpowiednia kontrola bólu skutkuje wydłużeniem czasu przeżycia)
NCCN Giudelines
-- Niekontrolowany ból może być oznaką wznowy lub metastazy
-- -- Zarówno nowotwór jak terapia przeciwnowotworowa mogą powodować ból. Zwrócenie uwagi na oznaki bólu może pomóc Twojemu lekarzowi wykryć wznowę lub efekty uboczne terapii wcześniej.

Na jakie rzeczy powinienem zwrócić uwagę:
-- Po pierwsze: odczucie bólu jest subiektywne - nie bądź zaniepokojony tym, że ból odczuwasz inaczej niż 'średnia w populacji'
-- Niektóre oznaki bólu, które mogą być związane z nowotworem lub terapią przeciwnowotworową, o których powinieneś powiedzieć swojemu lekarzowi:
-- -- ostry 'ból brzucha' któremu mogą towarzyszyć: nudności, biegunka, wymioty lub zatwardzenie (ból może być zlokalizowany lub rozproszony)
-- -- mrowienie, słabość lub drętwienie kończyn, wrażliwość dłoni/stóp na zimno
-- -- bóle kostne (zlokalizowane lub rozproszone), związane lub nie z uszkodzeniem mechanicznym
-- -- bóle głowy - szczególnie jeśli mają nietypowy charakter i/lub ulegają nasileniu bez powodu
-- -- bóle dziąseł
-- -- lokalne podrażnienie nerwów (trudności w przełykaniu, kasłaniu, ziewaniu … , nienaturalne odczucia temperatur, mrowienie, drętwienie, skurcze mięśni)

Jakie informacje mogą być pomocne dla Twojego lekarza:
-- Kryteria oceny bólu:
-- -- Intensywność: Czy ból jest lekki, średni czy silny? Oceń ból w skali 1:10. Czy ból ogranicza Twoje codzienne czynności (jeśli tak, to w jaki sposób)?
-- -- Okres trwania bólu: Kiedy zaczęło Cię boleć? Czy ból przybiera na sile? Czy ból oscyluje w ciągu dnia (tygodnia)?
-- -- Lokalizacja bólu: Gdzie odczuwasz ból? czy ból 'promieniuje'? czy jest zlokalizowany?
-- -- Rodzaj bólu: Jak określił(a)byś swój ból? Czy ból jest ostry (tępy)?
-- -- Co pogarsza Twój stan: Czy cokolwiek powoduje, że ból się nasila? pora dnia? ruch? ucisk?
-- -- Co przynosi ulgę: Czy cokolwiek powoduje, że odczuwasz mniejszy ból? pora dnia? ruch? ucisk?

Jakiego leczenie przeciwbólowego mogę oczekiwać?
-- Niesterydowe leki przeciwzapalne (NLPZ) na łagodny do umiarkowanego bólu
-- opioidy (często w połączeniu z NLPZ lub innym lekiem przeciwbólowym) są zalecane jako leczenie w przypadku umiarkowanego i silnego bólu nowotworowego
-- Jeśli nie otrzymywałem/am w ostatnim czasie wysokich dawek opioidów to mogę oczekiwać:
-- -- 'dawki bazowej': 5-10mg paracetamolu + opioid (hydrokodon lub oksykodon) najczęściej co 3h
-- -- -- alternatywnie sam opioid (w niskiej dawce): morfina (5-10mg co 3-6h), oksykodon (2.5-5mg co 3-6h), Hydromorfon (2-4mg co 3-6h), plastry z fentanylem (12ug/h co 72h)
-- -- 'dawki ratunkowej' (dodatkowej): opioid w dawce 5-15% dawki bazowej:
-- -- -- dawka ta jest przeznaczona aby leczyć napady bólu pojawiające się mimo podania dawki bazowej - 'bóle przebijające'
-- -- -- alternatywnie do doustnego opioidu - Instanyl (fentanyl w aerozolu)
-- Twój lekarz zacznie od niskiej dawki leku i następnie będzie ją zwiększał aż do uzyskania zamierzonego efektu. Najczęściej 'nasycenie=wyrównanie poziomu' substancji czynnej leku w Twoim organizmie zajmuje około 3 dni, zatem Twój lekarz zwykle poczeka kilka dni przed zwiększeniem dawki leku (aby ocenić odpowiedź na leczenie)
-- Jeśli masz upośledzoną czynność nerek lub wątroby powinieneś zgłosić to do lekarza, może On dostosować Twoje leczenie i podać odpowiednie leki przeciwbólowe.

Jakich efektów leczenia mogę oczekiwać:
-- Dawka bazowa powinna wystarczyć by zwalczyć ból chroniczny; JEDNAKŻE jednocześnie mogą pojawić się bóle przebijające, które leczy się przez podanie dawki ratunkowej
-- Dawki leków przeciwbólowych powinny pozwolić Ci przespać noc bez bólu, jak również wykonywać codzienne czynności
-- Dawki leków zwykle zostają zwiększane (w trakcie trwania leczenia) przez lekarza aby uzyskać ten sam efekt terapeutyczny - ważne jest byś monitorował/a ból. W większości przypadków 200mg morfiny wystarcza do uśmierzenia bólu, ale jeśli nie masz efektów ubocznych działania opioidów nawet ta dawka może zostać zwiększona.

Jeśli opioid nie przynosi zamierzonego efektu są inne wyjścia: zamiana substancji czynnej (jeden opioid na inny), zmniejszenie dawki opioidu na rzecz innego leku przeciwbólowego, neurostymulacja i inne.

Jeśli dokucza Ci ból - porozmawiaj na ten temat z lekarzem; Jeśli otrzymujesz leki przeciwbólowe, które nie pomagają (np. masz napady bólu) - porozmawiaj na ten temat z lekarzem; Jeśli odczuwasz efekty uboczne leczenia przeciwbólowego - porozmawiaj na ten temat z lekarzem; Zawsze jest jakieś wyjście, trzeba tylko dobrze poszukać!

vioom// niebieskie - moje tłumaczenie